Uyku, insan yaşamının temel ve vazgeçilmez gereksinimlerindendir. Aç ve susuz yaşamak nasıl mümkün değilse, uyumadan yaşamak da mümkün değildir. Uyku, uyanıklığa verilmiş bir ara değildir. Günümüzde uykunun, kendine özgü bir yapısının olduğu, belli bir amaca hizmet ettiği, 5 farklı dönemden oluştuğu, kendi içinde etkin bir süreç ve bir biyoritim olduğu kabul edilmektedir. İnsan, yaşamının yaklaşık 1/3’ünü uykuda geçirmektedir. Uyku insan organizmasında, bellek ve öğrenme sürecinde, ayrıca dinlenme, büyüme ve hücre onarımında etkili bir rol oynamaktadır. Uyku süresi genetik faktörlerin etkisiyle, kişiden kişiye değişmektedir. Bu sürenin 4-11 saat arasında değiştiği ve yetişkin bireylerde ortalama 8 saat olduğu bilinmektedir. Uykusuzluk, kişiden kişiye değişen öznel bir olgudur. Kişinin, kendisini dinlenmiş hissedeceği süreden daha az uyuması olarak tanımlanabilir. Uykusuzluk; birkaç gece devam eden geçici uykusuzluklar, 1-4 hafta arası devam eden kısa süreli uykusuzluklar veya aylarca sürebilen uzun süreli uykusuzluklar olarak sıralanabilir. Geçici uykusuzluklar ve kısa süreli uykusuzlukların ortaya çıkış nedenleri birbirine benzer. Alışık olunmayan bir ortamda bulunduğumuzda, gerginlik yaratan bir olay öncesinde veya bir hastalık sonucu uykusuzluk ortaya çıkabilir. Rahatsızlık veren neden ortadan kalkınca genellikle uyku da düzene girer. Uzun süreli uykusuzluklar ise psikolojik, psikiyatrik, organik veya bazı başka nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir ve bir uzman tarafından değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi gerekebilir.
Uyku sorunları hangi şekillerde ortaya çıkabilmektedir?
Bazı bireyler uykuya dalmakta güçlük çekerler, bazıları kolayca uykuya dalabilirler ancak en küçük bir gürültüden uyanırlar ve tekrar uyumakta güçlük çekerler, bazıları sabah çok erken uyanırlar ve tekrar uykuya dalmakta güçlük çekerler, bazı bireylerin uykuda bir sorunu yoktur ancak dinlenmiş olarak uyanmazlar, bazıları ise hiç uyuyamamaktan şikayetçidirler.
Uyku Düzensizliğinin Sonuçları Nelerdir?
- Yorgunluk,
- Sinirlilik,
- Başkalarına karşı kırıcı olma,
- Fiziksel, bilişsel ve duygusal performansta azalma,
- Hatırlamada güçlük, dikkat dağınıklığı ve baş ağrısı,
- Gözlerde yanma veya bulanık görme gibi rahatsızlıklar.
Daha sağlıklı bir uyku düzeni için birey:
- Uykuya dalma, uyanma ve kendisine yeterli olan uyku süresini tanımaya çalışmalı,
- Sabahları düzenli olarak aynı saatlerde uyanmaya ve akşamları aynı saatlerde uykuya dalmaya özen göstermeli,
- Uyumadan 3-5 saat önce aşırı miktarda kafein (kahve, çay, kola..vb.), nikotin (sigara, nargile vb.), alkol almaktan uzak durmaya çalışmalı,
- Açlığın uykuyu bozduğunu hatırlamalı ve aç yatmamaya özen göstermeli,
- Yatmadan hemen önce karbonhidratlı, enerji veren besinler yemenin uykuya dalmayı zorlaştırdığını bilmeli ve bunlar yerine ılık süt, bitkisel çay veya hafif yiyecekler tüketmeyi tercih etmeli,
- Yatmadan önce ılık bir duş alıp gevşemenin uykuya dalmayı kolaylaştırdığını hatırlamalı,
- Gün içerisinde düzenli olarak egzersiz yapmaya özen göstermeli.
