DERS NOTLARI I

İnşaat Muhasebesi

   Genel anlamda inşaat malzemesi ve işçilik kullanmak suretiyle meydana getirilen bir gayrimenkulün yapı kısmına ilişkin faaliyetlerin tümünü içerir.

Menkul İnşaat

   Belli hizmeti görmek üzere geçici amaçlı yapılan kulübe, baraka, yazlık, yazlık sinema, tiyatro sahnesi, pazar yeri tezgâhları gibi yapılardır. Bunlar tapuya tescil edilmezler.

Menkul olmayan (Taşınmaz İnşaat)

   Toprağa bağlı olarak ve devamlı kalmak amacıyla meydana getirilen ekonomik değer taşıyan yapılardır. Köprü, meydan, binalar gibi yapılardır.

Konutlar: Ev, apartman gibi.

Ticari, Sinayi, Sosyal ve Kültürel Yapılar: İşyeri, fabrika binası ve ek tesisleri, otel, hastane, okul ve spor tesisleri gibi.

Özel uzmanlık isteyen inşaatlar: Yol, köprü, baraj, liman, havalimanı.

Vergi Hukukuna Özel İnşaatlar Yapım Şekline Göre 2'ye ayrılır

1. Daire kat ve dükkân halinde satmak amacıyla yapılan inşaatlar
2. Kendi gereksinimi için satmak amacı olmadan yapılan inşaatlar

Taahhüt şeklindeki inşaatlar

   Taahhüt kendi nam ve hesabına gerçek ve tüzel kişilere karşı sözleşmeli veya sözleşmesiz bir işin yapılması veya bir malın teslimini üstlenmektir. Bir işin taahhüt edilmesi ise taahhüt edenin (müteahhit) işi yaptırana (iş sahibi) vermeyi taahhüt ettiği ve bir bedel karşılığında bir malın imalini kapsar.

   Mesela biz bir müteahhite gittik bir evi bir senede bitirmesini istedik oda bize bunun için söz verir yanı bir senede bitirmeyi taahhüt eder sözleşme imzalanır. Bunu bir senede bitirmeye söz verir.

İnşaat taahhüt işletmeleri

   Gerçek veya tüzel kişilerin ihtiyaç duydukları yapıyı taahhüt ederek (söz vererek) inşa eden işletmelerdir. (Yıllara Yaygın olan- Yıllara Yaygın Olmayan İnşaat ve Onarım İşleri)

Özel İnşaat (Yap-Sat)

   Kendi nam ve hesabına inşaat yapan işletmelerdir. İnşaat taahhüt işletmeleri; hizmet işletmelerdir. Başkalarının nam ve hesabına yapı inşa ederler istisna sözleşmesi yükümlerine tabidir.

   Özel inşaat işletmeleri üretim işletmeleridir, kendi nam ve hesabına inşa ederler. Satış sözleşmesi hükümlerine tabidir.

İnşa: Bir gayrimenkulün (taşınmaz) meydana getirmek amacıyla malzeme ve işçilik kullanılarak yapılan sistemini ve birbiriyle ilişkili çalışanların tümüne verilen genel isimdir.

İnşaat: İnşa kelimesinin çoğulu olup inşa halindeki yani henüz tamamlanmamış olan yapıyı ifade eder.

Yapı: İnşaat faaliyetlerinin tamamlanmış halidir. Yani inşaat faaliyetleri sonunda elde edilen üründür.

İnşaat faaliyetleri ve işletme türleri

   İnşaat işleri bir gayrimenkulün yapı kısmına ilişkin üretim faaliyetleri olarak tanımlanabilir.

İnşaat faaliyetinde bulunanlar

1. Gerçek kişiler (Şahıslar)
2. Tüzel kişiler (Şirketler)
3. Gerçek veya tüzel kişi ortaklıkları

İnşaat: Kendi nam ve hesabına veya başkalarının nam ve hesabına yapılabilir.

Kendi nam ve hesabına inşaat yapanları amacı elde ettikleri inşaat ürününü

• Satmak
• Kiraya vermek
• Kendi faaliyetinde kullanmak
• Yatırım amacı ile elde tutmak olabilir.

İnşaat muhasebesiyle ilgili vergi mevzuatı uygulamalarında;

• İnşaatı yapanın kim olduğunun
• İnşaatı yapanın kendi nam ve hesabına mı? Başkalarının adına mı? yaptığının işin başında biliniyor olması önemlidir.

Mamül üretim işletmesi – Hizmet üretim işletmesi

   İnşaat faaliyetini yapım türlerine ve yapılış biçimlerine göre 2'ye ayrılır

1. Özel inşaatlar (kendi nam ve hesabına yapılan inşaatlar)
2. Taahhüt şeklindeki inşaatlar (başkalarının adına yapılan inşaatlar)

   Özel inşaatlarda esas olan inşaat faaliyetinde bulunan işletmenin ortaya çıkardığı üründen pay almasıdır. İşletme faaliyeti sonunda ortaya çıkardığı üründen pay alıyor mu? Bu pay %1 veya %10 olabilir.

   Başkalarının adına yapılan inşaatlar taahhüt şeklindeki inşaatlardır. İşletme inşaat faaliyeti sonunda ortaya çıkardığı üründen pay almıyorsa işletmenin faaliyeti inşaat taahhüt işidir.

İnşaat işleri muhasebe ve vergi uygulamalarında;

   Özel inşaatlar (mamül üretim) imalat

   İnşaat taahhüt işleri (hizmet üretimi) hizmet olarak kabul edilir.

İşletme

   Toplumsal ihtiyaçları karşılayan kar elde etmek amacıyla kurulan mal ve hizmet üreten-satan iktisadi bilim olarak tanımlanır.

   İnşaat genel olarak madde, malzeme ve işçilik kullanmak suretiyle meydana getirilen bir gayrimenkulüm yapı kısmına ilişkin faaliyetlerin tümünü içermektedir.

   Herhangi bir üretim faaliyetine katlanmadan sadece inşaat ürünleri madde malzemelerinin alım satımını yapan işletme Ticaret İşletmesidir. Buna göre inşaat faaliyetinde;

1. Mamül Üretim İşletmesi: Kendi nam ve hesabına inşaat yapan, imalat faaliyetinde bulunan, ortaya mamül çıkaran işletmedir.
2. Hizmet İşletmesi: Başkalarının adına inşaat yapan ortaya çıkardığı inşaat ürününden pay almayan işletmelerdir.
3. Ticaret İşletmesi: İnşaat ürünlerinin madde ve malzemelerinin alım satımlarını yapan işletmelerdir.

   İşletmenin türünün doğru biçimde tespit ve tayini inşaat muhasebesi ve vergi uygulaması açısından son derece önemlidir.